Patiëntveiligheid in de huisartsenpraktijk krijgt toenemende aandacht. In Nederland hebben onder meer de Inspectie en het ministerie van VWS aandacht gevraagd voor het onderwerp. Buitenlands onderzoek laat zien dat ook in de huisartspraktijk onveilige gebeurtenissen voorkomen. Het is plausibel dat dit ook geldt voor Nederland, hoewel goede studies hiernaar ontbreken.

Om de patiëntveiligheid te verbeteren is het onder meer van belang incidenten te melden en te analyseren, en zo nodig naar aanleiding daarvan verbetermaatregelen te treffen. Een goede meldingsprocedure wordt gezien als een noodzakelijk onderdeel van een veiligheidsmanagementsysteem. Vanaf 2010 zal het onderwerp patiëntveiligheid een ingangseis zijn voor de NHG accreditatie.

Om een zorgproces te kunnen verbeteren is het essentieel dat alle risicovolle momenten en potentiële fouten in kaart worden gebracht. Dit kan alleen in een organisatie waarin de medewerkers gestimuleerd worden en zich geborgen genoeg voelen om gevaarlijke situaties en eigen (bijna) fouten te melden. Hiervoor zijn drie elementen van belang:

  • Inzicht bij medewerkers zodat ze in staat zijn gevaarlijke situaties en fouten te herkennen
  • Ondubbelzinnig signaal vanuit leidinggevenden dat (tijdig) melden kansen biedt voor het verbeteren van de kwaliteit en daarom niet gestraft wordt: 'Veilig Incident Melden'
  • Tastbare bewijzen dat melden effect heeft

Het doel van meldingssystemen is gelegen in het opsporen en verhelpen van bedreigingen voor de patiëntveiligheid. Het opsporen van proces- en systeemfouten staat daarbij centraal.

Een belangrijk instrument in het kader van patiëntveiligheid wordt gevormd door het binnen zorginstellingen te implementeren veiligheidsmanagementsysteem. Dit systeem bestaat uit verschillende onderdelen. Eén van die onderdelen is een systeem voor het melden en analyseren van incidenten;

Het creëren van een situatie waarin in de gezondheidszorg sprake is van efficiënte en effectieve systemen voor de melding van incidenten vergt een gezamenlijke inspanning van alle betrokken partijen: hulpverleners, ROS, externe toezichthouders als Inspectie en OM, overheid en patiënten(organisaties).

Partner in Zorg kan huisartsenpraktijken praktische ondersteuning bieden bij het implementeren van een veiligheidsmanagementsysteem.

Er zal veel aandacht gegeven worden aan een goede projectintake, het houden van een project start-up waarin het project vorm krijgt, het gebruik van kwaliteiten van alle betrokkenen en hoe van daaruit een structuur kan worden gemaakt die werkt als een flexibel, maar stevige ruggengraat in plaats van als een harnas.

De resultaten van het invoeren van een VMS zullen allereerst leiden tot inzicht in de aard en omvang van onbedoelde schade in de eerstelijnsgezondheidszorg.
Door gericht aandacht te schenken aan de zwakke plekken van de zorg zal er meer ruimte komen voor juist die onderdelen van de zorg die tot dusverre onderbelicht zijn gebleven zoals de consequenties van onveilige gebeurtenissen